چشم انداز رشد اخلاقی در عصر ظهور

بدون تردید انقلاب جهانی حضرت مهدی^(ع) فقط دارای بعد سیاسی، نظامی، اجتماعی ساده نخواهد بود، بلکه طبق روایات، مهم ترین بعد آن، تحولات فرهنگی است که در درون افراد و به تبع آن در سطح جامعه رخ خواهد داد. در ان عصر دل انگیز و شورآفرین، انسانها از درون تحول می یابند و بینش های مادی به معنوی و روحانی تبدیل می شود. کوتاه بینی های افراد جای خود را به دور اندیشی و تفکرات عمیق انسانی خواهد داد و در که تمام انبیاء اولیا و صلحا برای تحقق آن تلاش کرده اند، به اوج خود خواهد رسید. در عصر پس از ظهور در اثر رشد اخلاق، مدینه فاضله یا شهر خدا تشکیل خواهد شد. این چشم انداز در روایات معصومین^(ع) اذعان شده است.

امام الموحدین علیه افضل صاوات المصلین می فرماید : «تأمن السبل حتی تمشی المرأْه بین العراق و الشام لا تضع قدمیها الّا علی النبات و علی رأسها زنبیلها لایهیجها سبع و لاتحافه»؛ «راه ها امن شود؛ به طوری که زن از عراق تا شام برود و پای خود را جز روی گیاه نگذارد، سبدش را بر سرش بگذارد و از درنده و درنده خویی باک ندارد».

از احادیث استفاده می شود که حضرت مهدی مثل پیامبر اسلام در برابر جاهلیت قرار می گیرد اما از نوع مدرن آن. جاهلیت مدرن از موانع پیش روی امام عصر^(ع) خواهد بود. جهان در آستانه ظهور، تصویری سیاه و هولناک دارد. اخبار آخرالزمان گرداب بی اخلاقی را هشدار داده است. به راستی امام عصر^(ع) چگونه این معضلات بزرگ فرهنگی را حل می کند؟ بدون تردید او برنامه ای جامع و همه جانبه برای رشد اخلاق خواهد داشت و در هنگام ظهور اجرا خواهد کرد. ان چه در پی می آید، گوشه ای از این مکانیسم و برنامه است که از میان روایات استخراج شده است.

مفهوم اخلاق :

واژه ی «اخلاق» به لحاظ لغوی از ریشه «خُلق» به معنای خود ردونی و ملکات باطنی و روحی است، در برابر خلق که به جنبه جسمانی و ظاهری انسان اشاره دارد. اخلاق در منابع و علوم اخلاقی و دینی سه کاربرد متفاوت دارد : رفتار اخلاقی، گزاره های اخلاقی، خصلت های اخلاقی.

مکانیسم رشد اخلاق در واقع به کارگیری بهترین شیوه ها و روش های عملی و اخلاقی و رشد آن در فرد، فرد جامعه اخلاقی، آرمانی عصر ظهور می باشد که تحقق آن با تشکیل دولت اخلاقی و رهبری شخصیت الهی امام عصر^(ع) که تندیس اخلاق و ملکات فاضله انسانی است، شکل می گیرد. این مهمترین غایتی است که انبیا بدان مبعوث شده اند؛ یعنی تتمیم و تکمیل و رشد خُلق های فاضل و صفات اخلاقی «إنی بعثت لأتمم مکارم الاخلاق».

دولت اخلاقی :

موضوع مورد توجه بسیاری از صاحب نظران، ایجاد نظم اجتماعی مطلوب بوده است. نظم اجتماعی مطلوب به معنای برقراری روابط عادلانه، امکان سعادت و مهرورزی انسان در حیات اجتماعی است که خود، محصول اخلاقی شدن فرد فرد آن جامعه می باشد و جامعه ای که سراسر ارزش و فضیلت باشد، مستلزم وجود نهاد دولت بر مبنای ارزش های اخلاقی و رهبری اخلاقی و با فضیلت است. در عصر ظهور امام عصر^(ع) به عنوان برگزیده و رهبر آسمانی با تشکیل دولت اخلاقی و ارزشی، حکومتی فراگیر با هدف وصول همه انسان ها به سعادت، پیوند عمیقی میان فعل سیاسی و فعل اخلاقی برقرار خواهد ساخت.

در حدیث امام علی^(ع) چنین آمده است :

« مهدی^(ع) از اصحاب خویش پیمان و بیعت می گیرد که سرقت و زنا نکنند، خون بی گناهی را نریزند، حریمی را هتک نکنند، به ناحق بر خانه ای هجوم نبرند و کسی را مورد ضرب و شتم قرار ندهند، زر و سیم نیندوزند، گندم و جو احتکار نکنند، مال یتیم نخورند، ندانسته شهادت ندهند، راهزنی نکنند، مساجد را ویران نسازند، از آلودگی دوری کنند، امر به معروف و نهی از منکر کنند، لباس خشن بپوشند، بر خاک سر نهند و در راه خدا آنگونه که شایسته است جهاد کتتد.»

پی نوشت :

*. پژوهشگر مباحث مهدویت.

1- تحف العقول، ص115.

2- منتخب الأثر، ص496.