برنامه شبانه روز یک مسلمان، به طور خلاصه :
1. خواندن نماز واجب
پیامبر اکرم(ص) می فرماید : کسی که به نمازهایش بی توجه باشد، از من نیست و به خدا سوگند روز قیامت، بر من وارد نمی شود.
2. خواندن نمازهای مستحب
3. گفتن تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) بعد از هر نماز
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است : تسبیح فاطمه(س) بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز، نزد من محبوب تر است. این تسبیح عبارت است از : گفتن 34 مرتبه الله اکبر، 33 مرتبه الحمدالله و 33 مرتبه سبحان الله.
4. خواندن تعقیبات بعد نماز
5. نخوابیدن بین طلوع فجر و طلوع آفتاب
ابوحمزه ثمالی از امام سجاد(ع) درباره خواب بین طلوع فجر و طلوع آفتاب چنین نقل می کند : من خوابیدن در این ساعات را دوست ندارم؛ زیرا خداوند، رزق و روزی بندگان را در این ساعت تقسیم می کند، و به دست ما جاری می شود.
6. قرآن خواندن
امام صادق(ع) فرموده است : قرآن عهد و پیمان خداوند است با بندگان. بر مسلمان است که در این عهد، نظر کند و هر روز، پنجاه آیه از آن را تلاوت کند. چه زیباست که مسلمان، هر صبح : خانه اش را با تلاوت کتاب الهی : منور گرداند و برکت را به منزلش فرود آورد.
7. ذکرهای صبح و شام
الف) گفتن ده مرتبه : «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الا الله و الله اکبر»
پاک و منزه است خدا و سپاس برای اوست و خدایی جز او نیست و خدا بزرگ است.
ب) گفتن سه مرتبه :
«الهم مقلب القلوب والابصار، ثبت قلبی علی دینک و لا تزع قلبی بعد اذهدیتنی، و هب لی من لدنک رحمه انک انت الوهاب و اجرنی من النار برحمتک. الهم امددلی فی عمری و واسع علی فی رزقی و انشر علی رحمتک و ان کنت عندک فی ام الکتاب شقیا، فاجعلنی سعیدا فانک تمحوا ما تشاء و تثبت و عندک ام الکتاب.»
بار خدایا! که دلها و دیده ها را بگردانی، دلم را بر خودت ثابت بدار، و کج مساز دلم را پس از آنکه به راهم آوردی، و ببخش مرا از پیش خودت به مهر، که تو بخشنده و پناهم بده از آتش به مهر و رحمت خودت. بار خدایا! طولانی عمر مرا، و گشایش فرما روزیم را، و مبسوط گردان بر من رحمت خودت را. اگر در علم شقی و بدبخت بوده ام، مرا خوش بخت و سعادتمند گردان؛ زیرا تو می توانی هر چیز را محو و پاک نمایی و یا اثبات و به جاداری، و در نزد توست ام الکتاب (سرنوشت).
ج) گفتن ده مرتبه قبل از طلوع و غروب خورشید :
«اعوذ بالله السمیع العلیم من همزات الشیاطین، و اعوذ بالله من ان یحضرون ان الله هو السمیع العلیم.»
پناه می برم به خدای شنوا و دانا از وسوسه ها و نیرنگ های پنهانی شیاطین، و پناه می برم به خدا از این که در برم حاضر می شوند؛ زیرا خدا شنوا و داناست.
8. خواندن زیارت امام زمان(عج) در هر صبح
9. صدقه دادن
از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود : هرکس صبح صدقه بدهد، خداوند، نحسی آنروز را از او برطرف می کند.
در روایت دیگری آمده است : صبح زود صدقه دهید که بلاها از آن عبور نمی کند.
10. اندیشه و تلاش برای رفع گرفتاریهای اجتماعی
رسول اکرم(ص) فرموده است :
«من اصبح و لا یتهم بامور المسلمین فلیس بمسلم.»
هر که صبح برخیزد و به امور مسلمانان اهتمام نورزد و در اندیشه آنان نباشد، مسلمان نیست.
و نیز از ایشان نقل شده که فرموده : بر مسلمان لازم است که هر روز صدقه ای بپردازند. بعضی اعتراض کردند که این توانایی برای همه نیست. فرمود : برداشتن مانع، از معابر عمومی صدقه است؛ راه به کسی نشان دادن، صدقه است؛ عیادت بیمار، صدقه است.
11. خواندن زیارت عاشورا
امام باقر(ع) بعد از تعلیم این زیارت به علقمه فرمود :
اگر میتوانی هر روز، امام حسین(ع) را با این جملات زیارت نما.
12. رعایت اعتدال در خوردن و پرهیز از پر خوری
سقراط بسیار کم خوراک بود. یکی از فلاسفه به او نوشت : تو عقیده داری که بر هر جانداری باید ترحم کرد، خودت یکی از جاندارانی و بر خود ترحم نمی کنی. سقراط در جواب به او نوشت : من می خورم تا زنده بمانم؛ ولی تو زنده می مانی تا بخوری!
از امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است که فرمود : کسی که در خوردن میانه روی کند، سلامتش افزون و اندیشه اش صالح خواهد بود.
13. همیشه با وضو بودن
پیامبر گرامی اسلام(ص) چنین سفارش کرده است :
زیاد با طهارت باشید، تا عمرت طولانی گردد، و اگر توانستی در تمام شب و روز با طهارت باشی، چنین کن؛ زیرا اگر با طهارت بمیری، شهیدی.
14. رعایت آداب خوابیدن
الف) محاسبه . امام صادق(ع) فرموده است : هنگامی که به بستر می روی، نگاه کن و ببین که در روز، چه به دست آوردی و به یاد آور که می خواهی مرد و معاد و قیامتی هست.
و پیامبر(ص) فرموده است : «لیس منا من لم یحاسب نفسه فی کل یوم»
از ما نیست آن که در هر روز، خود را حسابرسی نکند.
ب) شستن دست و صورت قبل از خواب . پیامبر(ص) فرموده است : شب نخوابید در حالی که دستهایتان آلوده به چربی است؛ وگرنه اگر ناراحتی ای به شما رسید، خود را ملامت کنید.
ج) با وضو خوابیدن. امام صادق(ع) چنین نقل کرده است : هرکه با وضو به بستر رود، بسترش مسجد اوست. در روایت دیگر آمده است : آن که با وضو می خوابد، گویا شب را به بندگی خدا احیا نموده است.
د) مسواک زدن. پیامبر اکرم(ص)، هنگام خواب مسواک می کرد.
در روایتی دیگر آمده است که پیامبر(ص) هنگام خواب، مسواک را بالای سر خود می گذاشت، تا وقتی از خواب برخواست، اول مسواک بزند.
ه) خواندن سوره اخلاص و تکاثر هنگام خواب.
15. سحر خیزی و تهجد
در مناجاتی خداوند به حضرت موسی(ع) فرمود : دروغ می گوید آن که گمان می کند من را دوست دارد، ولی چون شب شود، خواب جایگزین راز و نیاز او می گردد. در روایتی دیگر آمده است که شخصی خدمت امیرالمؤمنین(ع) آمد و عرض کرد : موفق نمی شوم نماز شب بخوانم. حضرت فرمود : گناهانت تو را به بند کشیده اند.
